Artvin’in Şavşat ilçesine bağlı köylerde yaklaşık bir buçuk asırdır sürdürülen “Berobana” geleneği, eskiden yılbaşı gecelerinde oynanırken, günümüzde köylerin daha kalabalık olduğu temmuz ve ağustos aylarında icra ediliyor.
KÖKENLERİ GÜRCÜCEDEN
Gürcüce “beri” (ihtiyar) ve “bana” (kadın) kelimelerinden türeyen bu oyunda, köyden bir erkek kadının kıyafetlerini giyerek “bana” rolünü üstleniyor. Onu koruyan diğer erkekler ise sırtlarına yastık bağlayıp keçi yününden yapılan “kabalak” adlı konik şapkaları takarak “beri” rolünü oynuyor. Ellerinde sopalarla “bana”yı kaçırılmaktan koruyan “beriler”, oyunun temel figürlerini oluşturuyor.
EVLERDEN OYUNLAR EŞLİĞİNDE YİYECEK TOPLANIYOR
Hazırlıklarını evde tamamlayan oyuncular, akordeon eşliğinde köy halkının yanına çıkarak önce dans ediyor, ardından ev ev dolaşarak kaymak, mısır unu ve tuz gibi yiyecekler topluyor. Ev sahipleri malzeme vermek istemediğinde ise oyun gereği korkutularak ikna ediliyor.
KÖY HALKINI BİRLEŞTİREN GELENEK
Toplanan malzemeler festival alanına getirilip “Haviçs” adı verilen yemek hazırlanıyor ve tüm köy halkına dağıtılıyor. Oyun sırasında köylüler “bana”yı kaçırmaya çalışırken, “beriler” onu koruyor. Finalde ise “bana”, kendi seçtiği kişiyle birlikte kaçarak oyunu sonlandırıyor. Kaçırma sahnesinin çözülmesiyle eğlenceler daha da şenleniyor ve horonla devam ediyor. Köylüler, bu ritüelin evlere bereket getirdiğine inanıyor.
İki gün süren “Berobana” şenlikleri, sadece bir oyun değil, aynı zamanda köy halkını bir araya getiren bir gelenek olarak yaşatılıyor.
“BEROBENA, BİRLİK VE BERABERLİKTİR”
Eskikale köyünden Selma Gümüş, geleneği büyüklerinden öğrendiğini belirterek şunları söyledi:
“Biz de onların izinden gidip bu kültürü yaşatmak istiyoruz. Gelecek nesillere aktarılması çok önemli. Çünkü gelenek ve görenekler değerlerle birlikte yaşarsa kıymetli olur.”
Yöresel kıyafetleri kendilerinin diktiğini dile getiren Gümüş, “Annem dikti, giydi; biz de giymeye başladık. İnsanlar gördükçe cesaret aldı ve bu gelenek güçlenerek devam ediyor.” dedi.
Köy sakinlerinden Ekrem Sancar ise “Berobana bize atalarımızdan miras kaldı. Birlik demek, beraberlik demek, köylüyü bir araya getirmek demek. Biz de büyüklerimizden gördüğümüz gibi devam ettirmek istiyoruz.” ifadelerini kullandı.